"Overgaan tot sociale uitsluiting om door (indirecte) dwang mensen aan te zetten tot vaccineren achten wij moreel en ethisch verwerpelijk, en dit staat nog los van de vraag of dit daadwerkelijk impact zou hebben op het risico van overstromende IC’s."

Deze week deed plastisch chirurg Edin Hajder een oproep op LinkedIn om niet-gevaccineerden uit te sluiten van sociale voorzieningen zoals onderwijs, horeca en festivals, teneinde daarmee het risico van overbelaste ziekenhuizen en IC’s te verkleinen. Op deze post op LinkedIn volgde een ingezonden stuk in de Volkskrant. Dit voorstel leeft in de samenleving, en roept aan alle kanten van het spectrum hevige reacties op. Deze reacties lijken zich vooral te centreren rondom de vraag of zo’n zware maatregel juridisch, ethisch en moreel gezien eigenlijk wel acceptabel is. Dat de maatregelen tot veel meer polarisatie zouden leiden is natuurlijk evident.

In deze bijdrage proberen we op een aantal vragen antwoord te geven. Wie zijn die mensen eigenlijk die zich niet laten vaccineren? Welke argumenten hebben ze? Zouden deze zeer vergaande maatregelen überhaupt het gewenste effect hebben? Is er geen betere manier om de doelstellingen van Hajder te bereiken zonder deze extra polarisatie?

**Wie zijn die niet-gevaccineerden eigenlijk?
**Hoewel wij helemaal niet tegen vaccinaties zijn, nemen we afstand van de suggestie dat niet-gevaccineerden asociale complotdenkers zijn. We citeren Edin Hajder: “De vaccin weigeraars schreeuwen hard op social media. Desinformatie vliegt je om de oren: het is magnetiserende gentherapie en enkelen durven zelfs de vergelijking met concentratiekampen aan”.

Hiermee is onmiddellijk een (mogelijk onbedoelde maar desalniettemin een simplistische en schadelijke) tegenstelling gecreëerd die geen recht doet aan de veel complexere werkelijkheid. Een tegenstelling tussen asociale gekkies of complotdenkers die menen dat je met een chip van Bill Gates in je arm eindigt versus de rationele, sociale, menslievende medemens. 

In de psychologie noemen we dit karaktermoord. Door de suggestie dat iemands morele kompas of cognitieve vermogens niet in orde zijn, hoef je ook niet meer naar diens argumenten te luisteren. Een zorgelijke ontwikkeling op de escalatieladder van Glasl. Dit model voor conflictcommunicatie gaat van win-win communicatie, via win-verlies naar een niveau dat alleen maar verliezers kent. Een van de kenmerken hiervoor is ontmenselijking van het taalgebruik. De ander is dan geen buurman of collega meer, geen vrouw meer die je ’s avonds een zoen geeft en geen ouder meer waar je je zorgen om maakt. De ander is een wappie geworden. Een hersenloze, gevaarlijke gek, of een fascist misschien wel. Iemand waar we bang voor en boos op zijn. Iemand die ons gevoel van veiligheid bedreigt. Iemand die weg moet. Je zou ook kunnen zeggen dat Hajder een stroman aanvalt.

Hoewel het duidelijk moge zijn dat er een riool vol stuitende onzin door de krochten van social media stroomt, is het nu juíst zo dat velen die het coronavaccin niet nemen, helemaal geen schreeuwers of complotdenkers zijn. Zij hebben zowel medische als maatschappelijke argumenten voor hun positie.